Trường THPT chuyên KHTN - ĐHKHTN - ĐHQGHN

Ghi chú: Bài viết này được tác giả Trần Tâm Phương đăng trên trang facebook của HUS High School for Gifted Students và Hội những người yêu các khối chuyên Tổng Hợp , admin xin phép tác giả được post lại trên diễn đàn của trường để các học sinh/ cựu học sinh của trường tiện theo dõi và đọc lại khi cần. Cảm ơn tác giả vì bài viết rất chi tiết, đặc biệt là từ chính kinh nghiệm của tác giả trong việc săn tìm và apply thành công học bổng du học
Link: http://hsgs.edu.vn/forum/Thread-Th%E1%BA%A3o-lu%E1%BA%ADn-T%C3%ACm-h%E1%BB%8Dc-b%E1%BB%95ng-du-h%E1%BB%8Dc-d%C3%A0nh-cho-d%C3%A2n-T%E1%BB%95ng-H%E1%BB%A3p
Với phong trào du học đang trên đà bão hòa, để có được học bổng du học không phải là chuyện dễ dàng. Đương nhiên Vietabroader vẫn là một nguồn thông tin không thể thiếu về học bổng đối với học sinh Việt Nam khi nộp đơn vào các trường ĐH nước ngoài. Tuy nhiên, theo ý kiến cá nhân của người viết bài này, những hướng dẫn và các kinh nghiệm được chia sẻ trên Vietabroader thiên khá nhiều về hướng Liberal Art College (LAC) hoặc các ngành mang tính xã hội, kinh tế. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới dân Tổng Hợp chúng ta, thế mạnh là các môn khoa học cơ bản, kĩ thuật, thế yếu vẫn là tiếng Anh và các hoạt động xã hội. Dựa trên những kinh nghiệm cá nhân, công thêm thời gian rảnh ngồi chơi Starcraft bị thua liên tục dẫn đến bực bội trong người. Người viết quyết định gửi đến các bạn những kinh nghiệm xin học bổng mà trên Vietabroader không đề cập tới và mình nghĩ sẽ hữu ích đối với các bạn Tổng Hợp, những thông tin dưới đây mang tính chính gốc, không được copy từ bất kì một ai khác.

1) Tìm học bổng

Các trường đại học hiện giờ xuất hiện những kiểu full-scholarship đặt tên dưới dạng Award,Program, Scholars chứ không còn chỉ là Need-based, Merit-based hoặc Financial Aid nữa roài. Vì vậy dần dần, ngoài common application form ra, chúng ta nên lục lọi xem có thể bắt được cái học bổng nào mới được thành lập hay không để có lợi thế hơn bọn applicants khác. Vậy làm thế nào để biết được trường có thể loại học bổng đấy hay không? Thời gian tìm thì có hạn, mà có đến vài nghìn trường cần tìm, đương nhiên cách chậm và chắc chắn nhất vẫn là vào website của trường, click vào Prospective Students, click tiếp vào Financial Aid & Scholarship, đọc lướt qua hết tất cả các phần, rồi lò dò mãi tít tận đáy website mới ra được cái Special Scholarship đấy. Tổng cộng thời gian tìm kiếm như vậy cũng tốn mất 30mins, nhân với vài trăm trường cần tìm thì bạn phải dành thời gian tương đối lâu trên máy tính.

Thay vì vậy, dùng 2 bước sau : 

- Gõ “tên trường” “full scholarship” lên google. Bước này sẽ lần ra được tên của cái full scholarship đấy

- Sau khi lướt qua trang đầu tiên của google result, sẽ thấy được cái tên của cái học bổng đấy, gõ tiếp “tên học bổng” filetype:pdfvào google. 

Lí do đơn giản là bất kì một cái học bổng nào cũng sẽ thường đi kèm với bản giới thiệu thông tin dưới định dạng pdf. Tổng thời gian mất khoảng 3-10mins kể cả việc đọc. 

Nói lí thuyết suông thì nhàm quá, thử ví dụ xem nào. Bây giờ giả sử mình nghe thấy tên trường Vanderbilt University, mình muốn tìm hiểu xem trường có fullscholarship hay không. He he, nếu ai thử check website của trường thì khá là overwhelming thông tin. Bây giờ thử làm theo cách của mình nhé:

- Gõ "Vanderbilt" "full scholarship" lên google. Các bạn thấy kết quả ngay đầu tiên không? Một thằng nào đó lên Yahoo Answer hỏi“Someone help me please! Full scholarship to Vanderbilt?” . Ah ha, đây là cái chúng ta cần, ngay lập tức click vào trang đấy đọc, bỏ qua những tiểu tiết của câu trả lời, chỉ tập trung để tìm 1 cái tên riêng. Ngay ở phía dưới câu trả lời, chỉ cần đọc lướt, cũng thấy có 1 cái tên nổi trội nhất “Cornelius Vanderbilt Scholarship” Đây là keyword cho bước thứ 2.

- Gõ “Cornelius Vanderbilt Scholarship” filetype:pdf vào google. Nhìn xem kết quả ngay dòng đầu tiên là gì nào?http://www.vanderbilt.edu/scholarships/f...n-2012.pdf

Ví dụ thứ 2, bây giờ mình muốn tìm học bổng ở trường Emory University, 

- Gõ “Emory””full scholarship” lên google. Kết quả đầu tiên khá lẫn lộn, cho ra nhiều thread từ collegeconfidential, không thành vấn đề, cứ vào hết tất cả các cái thread ở top, cụ thể ở đây là các thread tên “Stanford vs. Emory (full scholarship)”, “scholarship at emory”, “Duke vs. Emory (full-ride)”. Đọc lướt thôi (luôn nhớ trong đầu 1 câu “mình cần tìm 1 cái tên, mình cần tìm 1 cái tên, ….”). Mất khoảng 5 phút để đọc và bạn sẽ phát hiện ra 2 cái tên của 2 học bổng bọn nó nói tới ở đây là “Woodruff scholarship” và “Emory Scholars”. Có được cái tên rồi, ta làm tới bước 2

- Gõ “Woodruff scholarship” filetype:pdf vào google,phát hiện ra đây là scholarship dành cho dân học về Law, thoát khỏi website ngay lập tức nhé. Một vài ngành như Medicine, Pharmacy, Law, Military… thì gần như chắc chắn không dành học bổng cho sinh viên quốc tế, đừng đọc thêm mà đau đầu.

- Second try, gõ “Emory Scholars” filetype:pdf vào google. Nhìn xem kết quả ngay dòng đầu tiên là gì nào?http://www.emory.edu/admission/counselor...nation.pdf

Ví dụ thứ 3,4,5… n dành cho bạn. Nên nhớ là đừng cứng nhắc quá mà răm rắp làm theo mỗi 2 bước trên, có những lúc phải thêm từ khóa, bớt từ khóa, loại bỏ cú pháp thì mới ra được kết quả chính xác và nhanh.

3) Apply học bổng

Chắc chắn bạn đang băn khoăn là phần thứ 2) Chuẩn bị hồ sơ sao không thấy mình đề cập. Trước khi đề cập đến bước 2, mình muốn các bạn hình dung được trước những gì nên có khi apply. Nếu các bạn đã hoàn thành xong bước 1 : ”À, mình biết được ở trường đấy có cái học bổng đấy!” thì chắc chắn các bạn cũng nhận ra là tất cả các hồ sơ xin học bổng này đều yêu cầu từ 1-3 bài essays. Chính vì vậy mình muốn đề cập đến nội dung essays ở phần này, what to write on the essays?

Mình muốn add thêm một chút về 3 topic essay thông dụng.

1. Vì sao lại chọn học ngành đó ở trường của nó

Be specific, giả sử nó hỏi về việc chọn học ngành X của trường nó, mình thấy phần lớn các applicants post essays trên Vieabroader có đặc điểm là câu trả lời chung chung và thường mắc một vài lỗi như sau:

"I have passion about this field". --- Passion is a vague word, passion how?

"I graduated from the top high school in Vietnam. I got achievement, awards, high grades in that field. Here is another piece of my personal history, my family is ....." ---- We can see that in your document, please don't mention that again.

"I always wanted to be an entrepreneur, so I want to discover more about business" ---- Yeah, I've always wanted to be a Superman. So what did you do if you always wanted to be an entrepreneur?

Đương nhiên là những điều đề cập ở trên không có hại gì cả, mình chỉ thấy nó chưa đủ độ cụ thể để impress adcom. Theo mình, thì mình sẽ làm như thế này:

- Trong khoảng 1-2 paragraph đầu tiên, cố gắng trả lời được câu hỏi "What did I do?". Thí dụ apply vào Engineering major thì mô tả về quá trình chính tay mình lắp ráp 1 product. Apply vào Bussiness thì nói về quá trình mình kiếm ra tiền trong 1 cái job thời high school. Riêng cái khoản trả lời thành công câu hỏi này, bạn đã stand out được hơn 90% applicants rồi vì thực tế là ở bậc high school, ngoài điểm chác ra, rất ít học sinh có thể "do something significantly".

- Tiếp theo là transition paragraph. Trả lời câu hỏi "What did I get?" Nói về những philosophy mình nghiệm ra từ cái experience đấy.

- 2 - 3 paragraph cuối cùng sẽ trả lời câu hỏi "Why is what you did important to us?" dành để link đến cái major ở trường. Vấn đề này khá critical, phần lớn các applicants sẽ nêu ra là "trường này là famous school""có ranking cao ở major này này này"... mình thấy cần cụ thể hơn ở mức độ làm sao lôi được những cái tên của projects của trường ra. Thí dụ như engineering major thì lôi hẳn tên cái project mà student trong department đang thực hiện. Bussiness major thì nêu hẳn tên những nhóm của trường ra. Thậm chí, nếu tìm hiểu cực kì kĩ, thì có thể nêu hẳn tên 1 professor và tên paper của ông ý ra. Đương 
nhiên tất cả những cái projects và group, professors, papers này phải support cho cái philosophy ở transition paragraph. Khi đọc đến những cái tên này, 90% là bọn adcom không hiểu gì cả, cái gì mà người ta không hiểu thì người ta truy ra xem có đúng không. Và chỉ cần vài thao tác gõ máy tính, người ta sẽ tự ngộ ra rằng applicant này đã thực sự tìm hiểu kĩ về trường và sẽ tự thấy là mình có passion về cái major đấy. Cái passion lúc đấy thì không còn vaguely described nữa.

2. What is your contribution apart from academic?

Cái essay này cũng cần specific. Tránh dùng big words. Thí dụ như mình thấy nhiều bài essay trên Vietabroader có cái trò "think big"; "think globally"... kiểu như "tôi sẽ đưa trường chúng ta lên 1 tầm cao vĩ đại, bao trùm thế giới", "là 1 người VN, tôi muốn mang đến cho trường truyền thống lâu đời của dân tộc VN con rồng cháu tiên", "tôi là công dân quốc tế, tôi đi tình nguyện khắp thế giới nơi, tôi có thể make difference giúp trường ta đa dạng văn hóa"... blah blah blah. 

F*CK that!

I think we should stop writing about "thinking globally", it's better to write about how you're going to "act locally".

Thí dụ như "tôi biết được rằng ở khoa EE tại Stanford, tầng 4, phòng số 123 có 1 nhóm đang làm về integrated circuit, tôi đang có 1 new idea và hi vọng có thể join nhóm đó có thể tăng chất lượng cho sản phẩm". "Tôi biết rằng ở Washington University có lượng người Việt đông nhưng phần lớn trong số họ là thế hệ thứ 2 di tản sau chiến tranh, thực sự du học sinh chưa biết cách xậy dựng 1 cộng đồng mạnh để thể hiện nét văn hóa thuần chất Việt Nam. Tôi là thằng Cộng Sản con, tôi hi vọng có thể giúp sức vào việc đưa hình ảnh của văn hóa Việt Nam đến Washington". Các bạn thấy điểm khác biệt không nhỉ, trong essay thì make it personally có lợi thế để người ta hiểu mình hơn là viết như văn bản của 1 lão chính trị gia.

3. Personal Statement

Cái này mới dùng để kể về personal history. Để viết được Personal Statement hay, bắt buộc phải có good experience, tức là đã cuộc đời trước đó đã phải trải qua nhiều giai đoạn lên xuống gập ghềnh, than khóc ỉ ôi, vui sướng tột cùng rồi. Còn nếu chưa có những real life experience đấy, bắt đầu ngồi nghĩ ra cách làm thế nào để viết cho hay, thì có lẽ là quá muộn rồi, mấy cái típ, tricks khó có thể giúp ích cho cái essay thêm nhiều. 

2) Chuẩn bị hồ sơ

Để mà viết được essays có nhiều ý nghĩa như ở phần 3, thì hồ sơ của bạn cũng phải thực sự có nhiều ý nghĩa như thế. Về mặt academics, TOEFL, SAT và GPA các bạn có thể tự lo được, cái mình muốn nói ở đây là extra activities. Phần lớn extra curricular mà mình thấy trên Vietabroader liên quan đến sport, social activities, đây không phải là thế mạnh của dân Tổng Hợp, mặc dù mình biết hiện nay cũng rất nhiều bạn hăng máu tham gia các hoạt động ngoài trường. Mình muốn đề cập thêm cho các bạn muốn đi theo hướng Science and Engineering, những hoạt động xã hội và thể thao không tăng độ mạnh của hồ sơ lên nhiều. Chính vì thế trong quá trình học, nếu bạn muốn định hướng cho mình sau này sẽ theo đuổi Science và Engineering và muốn có scholarship thì các hoạt động hỗ trợ hồ sơ cùng nên liên quan đến Science và Engineering. 

Ngoài các cuộc thi Toán, Lí, Hóa, Sinh, Tin chính thông. Ở Việt Nam thì những cuộc thi và hoạt động liên quan đến kĩ thuật ở bậc high-school không nhiều. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một vài cuộc thi ở dạng phong trào như vifotech THANH THIẾU NIÊN NHI ĐỒNG TOÀN QUỐC, Cuộc thi quốc gia về bảo vệ môi trường nước, Cuộc thi lập trình game, ứng dụng cho kho ứng dụng F-store… Mình khuyên các bạn nên đăng kí tham dự và cố gắng đạt được một giải nào đó (mặc dù motivation để tham dự thi nên là niềm đam mê sáng tạo hơn là giải thưởng). Bước tiếp theo quan trọng nhất, sau khi có được giải thưởng nào đấy rồi, bạn nên link với research của trường mà bạn nghĩ rằng mình sẽ apply, để viết vào essay, đặc biệt là link với các paper mà professors ở trường đấy publish ra. Mình có nhắc đến papers? Ở bậc high school thì trình độ kiến thức rất khó có thể đọc hiểu được toàn bộ paper mà 1 giáo sư đại học viết ra. Tuy nhiên, bạn nên cố đọc hiểu được phần Abstract để nắm được khái niệm rằng ông giáo sư này đang nghiên cứu về mảng chung chung gì, sau đó rồi mới link được đến kiến thức của bạn. Nếu đọc phần abstract bạn vẫn không hiểu, thì bạn nên đọc những gì người khác tóm tắt cái paper đấy bằng một ngôn ngữ đơn giản và đại chúng hơn. Mình chỉ lấy ví dụ trang web futurity.org là một trang web tóm tắt các paper bằng ngôn ngữ dễ hiểu, đồng thời có link trực tiếp đến các paper đấy.

Nếu nói ra phần phía trên có vẻ chưa rõ ràng lắm, mình thử lấy ví dụ như thế này. Giả sử trong quá trình học highschool, bạn tham dự 1 giải Game Starcraft, và được giải nhất, trong quá trình apply, bạn thấy điểm mạnh của mình là chơi game giỏi, vậy thì nên link đến cái trường nào mà có professors đã sản xuất papers nói về gamer. Vào thử website futurity.org, tìm từ khóa gamers, ra được khá nhiều kết quả nghiên cứu về gamers. Ta thử lấy thí dụ về bài tổng hợp paper “Gamers still fail at talking while driving” của 1 giáo sư trường Duke University.

http://www.futurity.org/science-technolo...e-driving/

Bạn đọc bài tóm tắt này, hiểu được rằng các professors này đang nghiên cứu khả năng multitasking của gamers khi lái xe. Rồi trong bản tóm tắt đấy, có link đến bài báo gốc ,bạn lần ra được bài báo gốc ở đây.

http://www.springerlink.com/content/k711...p1/?MUD=MP

Bạn không nhất thiết phải đọc toàn bộ bài báo gốc, bạn chỉ cần đọc phần Abstract để nắm được những gì sẽ có trong bài bào.

Từ bài báo gốc, bạn biết được tên tuổi của những giáo sư đã viết bài báo này, những cái tên này vô cùng quan trọng trong bài essays xin học bổng. Mình chỉ cần lấy ví dụ như : ”Trong quá trình chơi game, tôi luôn nghĩ răng kĩ năng multitasking của tôi có thể transferable sang các kĩ năng khác, cho đến một lần tình cờ tôi đọc được bài báo của giáo sư Sarah E. Donohue và cộng sự, tôi hiểu được rằng điều đấy không đúng. Bản tính tò mò đã khiến tôi thử lặp lại các thí nghiệm mà nhóm đang làm, và quả thật kết quả được kiểm chứng…” cứ thế mà bôi ra. Bài essays chắc chắn sẽ trở nên personal và hấp dẫn hơn rất nhiều, đồng thời nêu bật hẳn bản thân bạn ra khỏi đám applicants khác. Thử hình dung ở vị trí người đọc mà xem, chẳng nhẽ từ chối học bổng cho 1 thằng muốn tìm hiểu về nghiên cứu mà trường đang theo đuổi?

Tạm thế đã, mình tin chắc những thông tin trên chắc chắn sẽ rất hữu ích cho nhiều bạn, không chỉ apply ở bậc high-school mà còn trong nhiều lĩnh vực khác nữa. Nhưng mình viết dài quá rồi và mình không còn hứng để viết nữa, mong các bạn thông cảm. 

Bạn nào muốn copy hoặc post vào chỗ khác thì mong để credit là mình Trần Tâm Phương nhé, cảm ơn các bạn!